Erkeklik Hormonu

Erkeklik hormonu, vücutta önemli roller oynayan bir hormondur. Erkeklerde testislerde kadınlarda overlerde (yumurtalık) ve her iki cinste de az miktarda böbrek üstü bezlerde üretilir. Sıklıkla erkeklik hormonu olarak bilinen erkeklik hormonu aslında bundan daha fazlasıdır. Erkeklik hormonu vücuttaki pek çok organ üzerinde etki gösterir ve genel vücut sağlığı üzerinde etkileri bulunur.

Erkeklik hormonu erkeklerde cinsel dürtüyü (libido) düzenler ve cinsel fonksiyonlar üzerine etkileri bulunur. Penisin sertleşmesi (ereksiyon) erkeklik hormonu düzeylerinden önemli ölçüde etkilenir. Bunun yanında erkeklik hormonuun, kemik yoğunluğu (dansite), vücut yağ dağılımı, kas kütlesi ve gücü, kırmızı kan hücreleri ve sperm üretimi üzerinde önemli etkileri bulunmaktadır.

Erkeklik hormonu kadın yumurtalıkları tarafından da üretilir. Kadında da cinsel isteğin düzenlenmesinde, kemik yoğunluğunda önemli etkileri olduğu düşünülmektedir. Kadınlardaki erkeklik hormonu miktarı erkeklerde bulunandan çok daha azdır.

Erkeklerde erkeklik hormonu üretimi henüz anne karnında iken başlar, ergenlik (puberte) dönemde artar ve sonraki 10 yıllık dönemde en yüksek seviyelerine çıkar. 30-40 yaşlarından itibaren erkeklik hormonu seviyeleri giderek azalmaya başlar. Erkeklik hormonuun belirli bir düzeyin altına inmesi ile birlikte vücutta erkeklik hormonu eksikliğine bağlı bulgular ortaya çıkabilir. Bu düzey yaşa göre ve kişiden kişiye değişiklikler göstermektedir.

Erkeklik hormonu düzeyleri yaşla birlikte azalabileceği gibi kimi erkeklerde de testislerde erkeklik hormonu üretimindeki azlığa bağlı olarak erkeklik hormonu seviyeleri düşebilir. Kimi zaman da erkeklik hormonu üretimi normal olsa dahi hızlı yıkımına bağlı olarak düşük erkeklik hormonu seviyeleri karşımıza çıkabilir. Sebebi ne olursa olsun erkeklik hormonuun azalması ile birlikte kemik yoğunluğunda azalma, vücut kas kitlesinde azalma, yağ kütlesinde artış ortaya çıkar. Bununla birlikte cinsel istekte azalma ve cinsel işlevlerde bozulmalar meydana gelir. Erkeklik hormonu erkeklerde yalnızca cinsel isteği etkilemez. Yaşama dair istek, heyecan, rekabet duygusu da erkeklik hormonudan etkilenen duygulardır.

Erkeklik hormonu düşüklüğünün birden fazla nedeni olabilir. Öncelikle yaşla birlikte testislerde erkeklik hormonu üretimi azalacağı için kandaki seviyeleri de düşebilir. Bunun dışında bazı hastalıklar ve tıbbi durumlarda da yaştan bağımsız olarak testislerden erkeklik hormonu üretimi azalmaktadır. Bunların yanında üretilen erkeklik hormonunun yıkılmasında artışa neden olan durumlarda da kan erkeklik hormonu seviyeleri düşecektir. Erkeklik hormonu vücutta başlıca iki yolla parçalanır. Bunların ilki 5alfa redüktaz adı verilen bir enzim yardımı ile 5 Hidro erkeklik hormonu adı verilen bir başka erkeklik hormonu formuna dönüşerek olur.

Oluşan bu yeni molekül erkeklerde kıllanma, ses kalınlaşması gibi cinsiyet özelliklerinin oluşmasından sorumludur. Erkeklik hormonunun gidebileceği diğer yol ise aromatizasyon denilen ve yağ dokusunda gerçekleşen bir işlemdir. Bu işlem aromataz enzimi tarafından gerçekleşir ve sonucunda östrojen oluşur. Östrojen ise kadınlık hormonu olarak bilinen ve kadınsı özelliklerin oluşmasını sağlayan hormondur. Anlaşılacağı üzere vücutta yağ dokusu arttıkça erkeklik hormonuun östrojene dönüşümü artar ve bu süreç sonunda cinsel fonksiyonlarda bozulma, cinsel istekte azalma, meme dokusunda büyüme ve sarkma gibi durumlar ortaya çıkabilir.

Laboratuvar sonuçlarının yanında yazan normal erkeklik hormonu değerleri bu konuda bir kafa karışıklığı yaratmaktadır. 30 yaşındaki bir erkeğin normal değerleri ile 70 yaşındaki bir erkeğin normal değerleri aynı olamaz. Kaldı ki söz konusu olan erkeklik hormonu hormonu olunca normal kavramı da oldukça tartışmalı bir hal almaktadır çünkü erkeklik hormonu hormonunun herkesteki etkinliği de farklıdır. Biz sertleşme güçlüğü ve cinsel isteksizlik yakınmaları ile başvuran hastalarımızın erkeklik hormonu düzeyleri ile birlikte erkeklik hormonunun vücutta bağlandığı başlıca protein olan “seks hormonu bağlayıcı protein” düzeylerini ölçerek asıl etkin olan serbest erkeklik hormonu düzeyini hesaplıyoruz.

Eğer erkeklik hormonu düşüklüğüne bağlı bulgular ( cinsel istek azlığı, sertleşme güçlüğü, kemik erimesi, halsizlik, yorgunluk isteksizlik, sinirlilik…) mevcut ise erkeklik hormonu takviyesi yapılmalıdır.

Prostat kanseri erkeklik hormonu bağımlı bir tümör olmasına rağmen dışarıdan takviye olarak alınan erkeklik hormonunun prostat kanserine yol açmaz. Prostat kanseri olduğu bilinen kişilerde ise erkeklik hormonu takviyelerinin kullanımı çok tartışmalı bir konudur ve kullanılmaması önerilir.

Erkeklik hormonu vücutta her an sabit olarak salgılanan bir hormon değildir. Özellikle sabah saatlerinde erkeklik hormonu düzeyleri yükselir. Dışarıdan verilecek bir erkeklik hormonu takviyesinin de vücutta benzer şekilde sabah saatlerinde daha yüksek bir değerde olması ancak çok büyük oynamalar da yapmaması istenir. Özellikle ağızdan alınan erkeklik hormonu takviyelerinin karaciğer üzerine ciddi yan etkileri bulunduğu için artık nadiren kullanılmaktadır.

Belirli aralıklarla iğne olarak yapılan erkeklik hormonu takviyeleri ise yan etki açısından daha iyi olmalarına rağmen 3-4 haftada bir yapılan iğne ile stabil ve sabah saatlerinde artıp akşama doğru hafif düşen bir erkeklik hormonu düzeyini sağlamak mümkün olmamaktadır.Krem ya da jel şeklinde vücuda sabah saatlerinde sürülen ve tüm gün oradan yavaş bir şekilde emilen doğal erkeklik hormonu takviyeleri bu konuda hem etkinlik hem de yan etki azlığı nedeni ile öne çıkmaktadır.

Erkeklik hormonu vücutta özellikle yağ dokusunda bulunan aromataz enzimi tarafından yıkılarak östrojene dönüşür. Kilo vererek vücuttaki yağ dokusunu azaltmak erkeklik hormonu düzeylerini arttırır. Bunun yanında vücuttaki erkeklik hormonuu yıkan aromataz enziminin aktivitesini azaltan gıdalar ve gıda takviyeleri de vücuttaki erkeklik hormonu düzeylerinin azaltılmasına yardımcı olur.

Egzersiz genel olarak yağ kitlesini azaltıp kas kitlesini arttırdığı için erkeklik hormonu düzeylerini arttırır. Ancak özellikle erkeklik hormonu seviyesini yükselttiği bilinen egzersizler bacak, sırt ve göğüsteki büyük kas gruplarını güçlendiren egzersizlerdir. Bunun yanında patlayıcı kuvveti arttıran HIIT antremanların da erkeklik hormonu düzeylerini arttırdığı bilinmektedir.

Bununla birlikte uzun süreli koşu, uzun mesafelerde bisiklet sürmek gibi dayanıklılık arttırıcı sporlar erkeklik hormonu seviyelerini düşürmektedir.